CLIMAVORE x Jameel at RCA ve Dört Ayaklı Şehir Manda Festivali 2025’i Sundu

27 Eylül 2025 Cumartesi günü, İstanbul'un kuzeyindeki sulak alan köylerinden Akpınar'da 4. Manda Festivali gerçekleşti.

Manda Festivali, CLIMAVORE x Jameel at RCA, Dört Ayaklı Şehir-Kent, Doğa, Hayvan Çalışmaları Derneği tarafından ve mandacılıkla geçinen insanlarla iş birliği içinde her yıl düzenlenen, mandaları ve onlarla yaşayan pastoral pratiklerin İstanbul'un köylerindeki varlığını ve sürekliliğini kutlayan bir etkinliktir. Şehrin son kalan pastoralist pratiklerinden biri olan bu yaşam biçimi, festival aracılığıyla görünür kılınmaktadır. Festival, mandaları ve onların haklarını merkeze alarak, zarar görmüş sulak alanların onarımında ve ortak geleceğin şekillendirilmesinde kilit varlıklar olduklarını kabul eder. Otlatma pratiklerini hasar görmüş arazilerin yeniden canlandırılması ile ilişkilendirerek, mandaların, mandacılıkla geçinen insanlarla geçinen insanlarla ve sulak alanların iç içe geçmiş geleceğini onurlandırır; hem yaşam alanlarının hem de yaşamlarının korunması gerekliliğine dikkat çeker.

Bugün yaklaşık 4.000 manda ve 40'ı aşkın mandacılıkla geçinen insan hala bu değişken sulak alan meralarında dolaşmaya devam ediyor; ancak yaşamları artan altyapı projeleri ve değişen arazi kullanımlarıyla tehdit altında. CLIMAVORE x Jameel at RCA'nın Manda Müşterekleri projesi, İstanbul'un post-endüstriyel sulak alanlarında mandaları ve onların sürdürdüğü çok-türlü yaşam biçimini destekliyor. Araştırma, uzun soluklu saha çalışmaları ve her yıl düzenlenen Manda Festivali aracılığıyla proje, mandaların yaşam alanlarını korumayı ve İstanbul'un gıda kuşağının hayati bir parçasını oluşturan sulak alan ekolojilerini yeniden canlandırmayı hedefliyor.

Mandalar, onlara bakan ve mandacılıkla geçinen insanlar ve yaşam alanları arasındaki ekolojik ve toplumsal ilişkileri öne çıkaran şehir çapındaki kampanyaya dayanan festival; yerel örgütlerini, doğa ve ekoloji savunucularını, hayvan hakları aktivistlerini, dayanışma gruplarını, yerel müzisyenleri, sanatçıları, biyologları, yoğurt üreticilerini ve geniş halk kesimlerini bir araya getirdi. Festivale Eyüpsultan Belediye Başkanı, Kaymakam ve İstanbul'da tarım ve gıda üretiminde yer alan meslek gruplarından temsilcilerin de aralarında bulunduğu 500'den fazla kişi katıldı. Bu yılki programda mera yürüyüşleri, çocuk korteji, canlı müzik, çocuk atölyeleri, tadımlar ve yerel üretici pazarı yer aldı. Sulak alan ekosisteminin insan ve insan-dışı ve ötesindeki sakinlerini onurlandırmak amacıyla düzenlenen Manda ve Mandacı Portre Yarışması'nın ikincisi de gerçekleştirildi; halkın favorilerine özel manda çanları (lopka) ödül olarak verildi.

Festival bu yıl aynı zamanda, manda çanlarının özgün biçiminden yola çıkarak adını alan Lopka'nın da lansmanına ev sahipliği yaptı. Lopka, İstanbul'un orman köylerindeki mandacılarla birlikte geliştirilen ve Ariste Peynir ile İstanbul Mutfak Sanatları Akademisi (MSA) desteğiyle hayata geçirilen bir yoğurt markasıdır. Bu sulak alanların ve peyzajların korunması, manda varlığının geleceğinin güvencesi için hayati önem taşımaktadır. Muhallebicilerden köklenen manda sütüyle kurulmuş derin bağ üzerinden gelişen mutfak geleneklerini yeniden canlandıran Lopka, aynı zamanda mandaların yaşamının ve haklarının korunmasını desteklemekte, tehlike altındaki sulak alan ekosistemlerini onarmakta ve İstanbul'un kırsal pastoral mirasını kentin çeperlerinde yaşatmayı hedeflemektedir.