Işgın sebzesinin şaşırtan faydaları!

Işgın bitkisi Türkiye’nin birçok yerinde yetişiyor. Kuzukulağıgiller familyasından olan ışgının Latince ismi Rheum ribes. Anadolu’da ise ışgın, aşgın, aşkın, eşkin, eşgin, ıçgın, ıçkın, uçgun, uçkun, uşgun ve uşkun isimleriyle de biliniyor. Yayla muzu ya da dağ muzu olarak da bilinen bu sebze,

Türkiye’de bahar sonu yaz başlangıcında (Yöresine göre değişkenlik gösteren bir aylık sürede: Nisan sonu, Mayıs ayı, Haziran’ın ilk yarısı) toplanıyor. Işkın bitkisi taze olarak tüketiliyor.

Ekşi ve biraz da mayhoş lezzette olan ışgının, kiviye yakın bir tadı var. Çiğ olarak yendiği gibi, mutfaklarda çok çeşitli tariflerle de değerlendiriliyor. Işgından turşu, çeşitli sebze yemekleri, kek, pasta, pay, reçel ve şurup da yapılıyor. Türk botanik bilimciler bilinçsiz ve uygun olmayan yöntemlerle toplanan ışgının Anadolu'da yok olma tehlikesi altında olduğu uyarısını yapıyor.

İçerdiği güçlü etkin maddelerden dolayı farmakolojik (eczabilim) araştırmalarda oldukça popüler bir bitki. Işgının farmakolojik incelemesi 1939 yılında yapılan çalışmalarla başlamış, yirmi beş yıllık bir aradan sonra 1964 yılında yeni çalışmalarla devam edilmiş.

Yine yirmi yıllık bir aradan sonra 1985, 1989, 1990 yıllarında çalışmalar artmış, on yıllık kısa bir aradan sonra 2000’li yıllardan günümüze kadar araştırmalarda büyük artış olmuş.

İki gün içinde kanser hücrelerinin yarısı öldü! Bu araştırmalardan en yakın zamanda yapılan ikisi ışgının kanser üzerine etkisini içeriyor. ABD'deki araştırmada, ışgın sebzesinin kanser hücrelerinin gelişimini durdurduğu ortaya koydu.

Atlanta Üniversitesi'nde iki aşama halinde yapılan deneyler, fareler üzerinde gerçekleştirildi. Işgında bulunan parietin isimli kırmızı pigmentler, kanser hücrelerine enjekte edildi. Sadece iki gün içinde kanser hücrelerinin yarısının öldüğü görüldü. Pigmentlerin modifiye edilmiş bir çeşidinin de tümörlerin gelişimini azalttığı belirlendi.

Araştırmadan çıkan bu bulgu, yeni bir kanser ilacının da habercisi. Uzmanlar ışgından yapılmış kanser ilacının kanser tedavisinde kullanılabileceğini belirtiyor. Ancak her ne kadar deney sonuçları olumlu olsa da ışgının ilaca dönüştürülmesi için birçok yeni araştırma yapılması gerektiği belirtiliyor. Işgın hakkındaki bu keşif, bilim dünyasında büyük bir heyecan yarattı ve İngiliz Daily Express gazetesinde "Işgın hayatınızı kurtarabilir " başlığıyla yayımlanan haber dünyada büyük yankı buldu.

İngiliz bilim insanlarının yaptıkları bir diğer araştırma ise yine ışgının kanserle mücadelesi üzerine. Sheffield Hallam Üniversitesi’nin çalışmasına göre, Işgın da kırmızı sebzelerde olduğu gibi, kanseri önleyici maddeler olan polifenoller bakımından zengin.

Araştırmayı yürüten Sheffield Hallam Üniversitesi Biyomedikal Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Nikki Jordan-Mahy’in Daily Telegraph gazetesine verdiği demeçte, ışgının özellikle pişirildiğinde polifenol miktarı bakımından etkili hale geldiğini belirtti. Bu bitkiden elde edilecek bir ilacın da kanserle mücadelede kullanılabileceğini söylüyor.

Bazı araştırmalarda ışgının, asetilkolin mekanizmasına etkisinden dolayı Alzheimer hastalığına karşı önleyici olduğu belirtiliyor. Işgın yaprağından elde edilen metanollü ve sulu ekstrelerin, peptik ülser için gastrik koruyucu etkinliğinin araştırıldığı bir çalışmada, mide asidi üretimini engelleyen standart ülser ilacı simetidin ile karşılaştırılabilir bir koruyucu etkinliğe sahip engelleyici olduğu bulundu. Işgın bitkisinin sindirimi kolaylaştırdığı, mideyi rahatlattığı ve mide bulantısına iyi geldiği biliniyor.

Hem sanayi ülkelerinde hem de gelişmekte olan ülkelerde ölüm oranını yükselten koroner kalp hastalığının (CHD-Coronary Heart Disease) birincil ana etkeni, yüksek kolesterol (hiperkolesterolemi) ve kandaki trigliserit yağlarının tedavisinde kullanılabilir olduğu düşünülüyor. Işgından elde edilen ekstreler, İran’da tip 2 diyabet tedavisinde farmakolojik araştırma konusu.

Türkiye’deki 16 tıbbi bitkiden elde edilen etanol ekstresinin, uçuk yapan herpes simpleks (HSV) virüsü ile sindbis humması yapan sindbis virüsü (SINV) üzerindeki antiviral etkilerinin incelendiği bir araştırmada, ışgın ekstresinin, en kuvvetli anti-HSV etki yaptığı görülmüş.

Taze sürgünleri C vitamini açısından zengin olan ışgının, selenyum düzeyi de beslenme açısından yeterli oranda. Işgının halk tıbbında kullanılışı oldukça yaygın: Mideyi kuvvetlendirir. Kusmayı önler. Tanen bakımından zengin (yüzde 8-10) olan kökleri müshil (iç sürdürücü) değil, ishal önleyici (bir başka deyişle kabız etkili ya da peklik verici) özelliğe sahiptir.

Taze iken dış kabuğu soyularak sebze gibi yenen gövde kısmı, bazı yörelerde sindirimi kolaylaştırıcı olarak yemeklerden sonra alınıyor. Diyabet, kolesterol ve mide hastalıkları için kullanılıyor. Ayrıca ışgın kökü kurutulup öğütüldükten sonra, yoğurtla karıştırılıp yüzdeki sivilce ve lekelere karşı da kullanılıyor.