Oruçla Bedenimizi Arındırırken, Zihnimizi De Arındırma Yolları…
Oruç; belli bir sürede açlığın uygulandığı çeşitli şekillerle ve sebeplerle yapılır. Aslında yaşam tarzı olarak birçok insanın da bilgisi olduğu aralıklı açlık kolayca yapılabilen, çoğu bireyin hayatına rahatça koyabildiği beslenme şeklidir. Oruç aslında bir diyet değil, insan metabolizmasının normal çalışma sistemine uyum sağlamasıdır.
Bu yöntemlerin temeli; belirli zaman dilimlerinde yemek yeme ile açlık arasında dönüşümlü bir şekilde davranmaya dayanır. Alternatif gün açlıkları – dini oruçlar şeklinde türleri vardır. Aralıklı açlık çeşitli yöntemlerle uygulanabilir. En yaygın olanlarından biri 16/8 yöntemidir. Açlık süresinin en az 14 saati bulması, zararlı hücrelerin ölümü açısından kritik saattir. 14 saat açlıkta vücuda zarar verecek hücrelerin ölümü ve yeni hücre sentezinin sağlanması dikkat çeker.
Özellikle bu açlık süresi Ramazan orucu gibi belirli bir saat aralığına bağlandığında yeni hücre sentezine kapı açar. Daha önce hiç aralıklı oruç yapmadıysanız, öncelikle kendinizi zorlamadan yavaş yavaş açlık sürelerini uzatmanızı, sonrasında bu saatlere çıkmanızı öneririm.
Aslında mantık tüm açlıklarda aynıdır. Vücuttaki birçok biyolojik süreci etkileyerek çeşitli sağlık faydaları sağlamaktadır. Vücuttaki yağ yakımını destekler. Ayrıca, aralıklı oruç yapmak, hücresel onarım ve yenilenmeyi teşvik eder, inflamasyonu (yangıyı) azaltır, beyin sağlığını geliştirir, kalp sağlığını destekler ve yaşlanmayı yavaşlatır.
Bu durum haricinde aralıklı açlık doğru uygulandığında kilo kaybına da yardımcı olabilir. Ayrıca aralıklı oruç yapmak, sindirim sistemini dinlendirerek metabolizmayı da iyileştirir. Öte yandan birçok kişi açlık durumundan sonra yemek yediğinde daha bilinçli ve sağlıklı beslenme eğilimine girmektedir. Bu da kendilerine uygun sürdürülebilir bir beslenme programı oluşturmalarına olanak sağlamaktadır.
Uzun açlıklarda bağırsakta bazı fermente ürünler sentezlenmektedir. Bu ürünler obezite, insülin direnci, karaciğer yağlanması gibi durumların tedavisinde destek olmaktadır.
Açlıkta Vücudumuzda Neler Olur?
Açlık sırasında vücut, enerji ihtiyacını karşılamak için karaciğerdeki yağ deposunu yağ asitlerine kadar parçalar. Karaciğer, açlık sırasında yağ asitlerini birçok doku ve özellikle beyin için büyük bir enerji kaynağı olan keton cisimlerine dönüştürür.
Keton cisimleri sadece beyin için gerekli bir enerji kaynağı olmayıp, vücut içinde önemli hücresel yolakları etkileyen ve tetikleyen, metabolizma üzerinde önemli fonksiyonları olan, sağlığı ve yaşlanmayı etkilediği bilinen birçok protein ve molekülün aktivitesini düzenleyen maddelerdir.
Ketonların metabolizma olarak dikkat çekmesinin en büyük sebeplerinden birisi, açlık dönemlerinde beyin için tercih edilen yakıt haline gelmeleridir. Beyin, vücutta enerjiyi en çok kullanan organdır ve gün boyunca sürekli yüksek miktarda vücudun da birincil enerji kaynağı olan glikozu kaynak olarak kullanır. Ancak oruç tutarken vücutta glikoz bir süre sonra tükendiğinde, beyin daha verimli ve dikkatli bir şekilde enerji kullanmaya başlar.
Oruç sırasında, beyin enerjisini başlangıçta glikozdan sağlıyor olsa da uzun süreli açlık durumunda ikincil enerji kaynağı olarak keton cisimlerini kullanmaya başlar. Keton cisimleri, beyin için yüksek verimli bir enerji kaynağıdır ve yapılan araştırmalar, bu alternatif enerji kaynağının beynin bilişsel fonksiyonlarını artırabileceğini göstermektedir. Çünkü beyin hücrelerine zarar veren oksidatif stresi azaltır ve genel beyin sağlığını iyileştirir. Bu durum bilişsel düşünmeyi, daha net odaklanmayı ve hafızanın güçlenmesini sağlar. Uzun açlıkta, sinir hücrelerinin sağlıklı gelişiminde ve sağ kalımında önemli bir protein olan BDNF (Beyin Türevi Nörotrofik Faktör) uyarılır.
BDNF; uzun açlıklar, kalori kısıtlaması, egzersiz, ibadet ve meditasyon gibi parasempatik aktivasyonlar ve düşük karbonhidratlı bir diyet ile uyarılır. BDNF üretiminin artışı; yeni bağlantılar kurmayı, güçlendirmeyi, onarımı teşvik eder. Böylece bilişsel fonksiyonların, hafıza kapasitesinde artış gibi durumlarla iyileşmeyi destekler.
Otofaji: Hücrelerin Kendini Yenileme Mekanizması
Açlığın bir diğer önemli getirisi otofajidir. Yunanca 'oto' (kendi) ve 'phagy' (yeme) kelimelerinin birleşiminden oluşan otofaji, 'kendini yeme' anlamı taşır.
Vücuttaki görevi özellikle açlık durumunda işlevi olmayan ve hasar görmüş hücreleri öldürmesidir. Otofaji, vücudun temel fonksiyonlarını sürdürebilmesi için hayatı önem taşır. Hasarlı, işlevsiz hücre yerine üretilecek sağlıklı hücre oluşumunu destekler.
Yaşlanma, bağışıklık ve nörolojik hastalıklarla mücadele konularında büyük bir rol oynar. Beyindeki nöronları ve sinir hücrelerini yeniler. Beyinle ilgili hasarlı hücre sorunu oluşturacak hastalıkların engellenmesinde önemli yeri vardır.
Son zamanlarda yapılan çalışmalara bakıldığında açlık; parkinson, alzheimer gibi hastalıklara iyileştirici anlamda farklı bir bakış açısı sunar.
Açlık, Zihin Dengesi
Açlık, vücutta var olan stresi farklı şekillerde dengeler. Birey sürekli yemek yemeye odaklanarak vücudunu strese sokar. Vücutta doğru beslenmeye odaklanılmadığı her an inflamasyon tetiklenmiş olur.
Çünkü vücut enerjisini en çok bağışıklığa ve sindirime harcar. Sürekli sindirime enerji harcıyor olması bağışıklıktan çalar. Bu da vücuttaki stres artışını tetikler.
Ayrıca modern hayatta yemek yapmaya ve yemeye zaman ayrılması ciddi bir süre ister. Bu durumda vücut yine istemese de strese girmiş olur. Oruçla az besin tüketimi ve sınırlı vakitlerde yemek vücuttaki stresi ve inflamasyonu düşürür. Böylece beyin günlük işlere daha iyi odaklanabilir. Zihin odağını yapay stres koşullarından ayırdığı için kronik inflamasyonu da azaltabilir. Bu durum zihne oldukça temiz alan açar. Oruç, parasempatik sinir sistemini yoga, meditasyon gibi bir bakış açısıyla uyarır. Dua ve ibadet etmek huzurda olmayı sağlar.
Oruç, ruhsal anlamda oluşturduğu dengeyle kişiye sakinlik ve huzur kazandırır. Zihni ve bedeni yönetir. Kişinin açlığa dayanıklılık kapasitesini artırarak otokontrolünü ve bilinç seviyesini yükseltir.