Domates

Patlıcangiller familyasından olan domatesin anavatanı Güney ve Orta Amerikadır. İlk olarak Peru ve Meksika'da yetiştirilen domates, İspanyol kaşifler tarafından Avrupa'ya getirildi.
Pek çok insan zehirli olduğuna inandığı için domates çok uzun süre bir yiyecek olarak kabul görmedi. 16. yüzyılda Avrupa'da botanik bahçelerinde süs bitkisi niyetine yetiştirilen domates, 18. yüzyılda çiğ olarak salatalarda kullanılmaya başladı. Domatesten sos yapımı ise ancak 19. yüzyılda yaygınlaştı.
Önceleri sarı olan, aşılanarak bugünkü kırmızı rengini alan domatesin, 2000'den fazla çeşidi üretilmiştir ve bu sayı artmaya devam ediyor. Günümüzde çoğunlukla kırmızı olan domatesin, pembe ve sarı renkli türleri de bulunuyor.
İtalyanlar, ilk zamanlardaki sarı renginden dolayı domatesi "pomodoro" yani "altın elma" olarak adlandırırken, Fransızlar domatese aşk elmaları anlamına gelen "pommes d'amour" adını vermişler. Domatesin yapısının %97'si sudan oluşur. Ülkemize getirilen kızarmış domatesler, önceleri çürümüş kabul edilerek döküldü. Bizde ilk kullanılan domates türü "frenk badincanı" olarak anılan "kavata" adındaki bir tür yeşil domatestir.

Satın alıp, kullanırken:
Domates alırken parlak, etli, kırışıksız, çatlaksız, sert ve tercihen tek renkli olanları seçin. Uzun süre bekletilen domates tadını ve kokusunu kaybeder bu yüzden satın alındıktan kısa süre sonra tüketilmelidir. Tam olgunlaşmamış domatesleri gazete kağıdına sarıp 2-3 gün oda sıcaklığında bekletin. Domatesin kabuğunu kolayca soymak için kaynar suda 1 dakika tutup daha sonra soyun. Domatesin kendine has kokusunu arttırmak için kullanmadan önce 1 saat kadar güneşte bekletin.

Domatesin sağlığa faydaları
Domates yüksek oranda A, C ve E vitaminleri, folik asit ve potasyum içerir. Domateste, yüksek oranda bulunan A vitamini bağışıklık sistemi, göz sağılığı ve cilt dokularının canlığı için gereklidir. C vitamini vücutta antioksidan görevi görür. Bağışıklık sisteminin gelişmesi, grip ve nezle gibi hastalıkların tedavisinde faydalıdır. Folik asit kan yapımında, sinir sistemi işlevlerinde ve çeşitli metobolik süreçte destek sağlar. Potasyum kalp sağılığı için önem taşır ve hücreler arasındaki besin taşınmasında gereklidir. Eksikliği kasların zayıflamasına, kramplara ve hissizliğe neden olur. Potasyumlu yiyecekler bunları önler. Güçlü bir antioksidan olan, yaşlanma sürecini yavaşlatan, kalp-damar hastalıkları, kanser, kemik ve cilt sağlığı açısından koruyucu etkiye sahip olan likopen domateste yüksek oranda bulunur. Domates ayrıca yüksek oranda lif içerir. Lif yönünden zengin beslenme, kolesterol, kan şekeri ve trigliserit dengesine yardımcı olur. Domatesin enerji değeri düşük olduğundan, kilo yönetimini kolaylaştırır. Domates ayrıca felç geçirme ve katarakt tehlikelerini azaltır. Hazmı kolaylaştırır, kabızlığı önler.

100 gram taze domateste:

BESİNLER VE KALORİ
Kalori 22 Protein 1.1 gram Karbonhidrat 4.7 gram Kolesterol 0 Yağ 0.2 gram Lif 1 gram

MİNERALLER
Fosfor 27 mgr Kalsiyum 13 mgr Demir 0.5 mgr Sodyum 3 mgr Potasyum 250 mgr

VİTAMİNLER
A vitamini 900 IU B1 vitamini 0.06 mgr B2 vitamini 0.04 mgr B3 vitamini 0.7 mgr B6 vitamini 0.1 mgr C vitamini 23 mgr E vitamini 1.2 mgr Folik asit 6.4 mgr